Istnieje olbrzymia ilość substancji psychoaktywnych, które służą człowiekowi do wpływania na swoją psychikę, niosąc przy tym niebezpieczeństwo uzależnienia. Ich sposób oddziaływania na organizm jest różny, jedne wywołują pobudzenie i podniecenie, drugie mają działanie uspokajające, przeciwbólowe i nasenne, jeszcze inne powodują halucynacje i "odmienne stany świadomości". W wielu przypadkach wykorzystywane są w medycynie konwencjonalnej i naturalnej oraz jako używki lub element kultu, są jednak takie, których działanie jest tak radykalne i destrukcyjne, że ich używanie zostało prawnie zakazane.
Substancje te nazwane potocznie narkotykami można je sklasyfikować i podzielić na wiele sposobów w zależności, jakie przyjęto kryteria - czy to będzie np. ich pochodzenie czy też skutki działania.
        Najpopularniejszy jest podział narkotyków pod kątem oddziaływania ich na psychikę, przyjęty m.in. przez Organizację Narodów Zjednoczonych i Interpol:
I. Substancje działające opóźniająco na ośrodkowy układ nerwowy
- opiaty (m.in. opium, morfina, heroina) oraz opoidy (syntetyczne substancje o działaniu podobnym)
- leki o działaniu nasennym (barbiturany) i uspokajającym (benzodiazepiny) oraz inne wykorzystywane najczęściej w neurologii i psychiatrii
- alkohol etylowy
- środki wziewne (rozpuszczalniki i inne)
- nikotyna /tytoń/
II. Substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy
- amfetamina i pochodne amfetaminy (np. extasy)
- kokaina (i jej różne postacie . m.in. crack)
- khat
III. Substancje wywołujące zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym
- cannabis (przetwory konopi - marihuana, haszysz, olejek haszyszowy)
- halucynogeny (LSD, PCP, meskalina, psylocybila)

---

        Jeden z bardziej czytelnych i szczegółowych podziałów stworzony został przez Światową Organizacje Zdrowia (WHO). Wyróżniamy w nim 8 typów środków odurzających i substancji psychotropowych:

        I.  Typ morfiny - (szczegóły >>)

        II.  Typ alkoholu i barbituranów - (szczegóły >>)

        III.  Typ amfetaminy - (szczegóły >>)

        IV.  Typ kokainy - (szczegóły >>)

        V.  Typ konopi indyjskich - (szczegóły >>)

        VI.  Typ halucynogenów - (szczegóły >>)

        VII.  Typ khat - (szczegóły >>)

        VIII.  Typ rozpuszczalników lotnych - (szczegóły >>)

---

        Istnieją też podziały autorskie używane np. przez różnego rodzaju organizacje lub instytucje. Przykładem może być podział, którym posługuje się Policja norweska:

        I.  Produkty cannabis
        II.  Opiaty
        III.  Stymulanty centralnego systemu nerwowego
        IV.  Halucynogeny
        V.  Leki

---

        Jeszcze inny podział w swoich podręcznikach przeprowadza DEA (Agencja ds. Narkotyków - Stanów Zjednoczonych):

I. Substancje działające opóźniająco na centralny układ nerwowy  - Depresanty
1. Leki - opiaty
- Naturalne: opium, morfina, kodeina
- Pół-syntetyczne: heroina
- Syntetyczne o dużej sile działania: metadon, petydyna
- Syntetyczne o małej sile działania: propoksyfen, pentazocyna
2. Leki - nasenne i uspokajające oraz trankwilizatory
- Barbiturany
- Bezodiazepiny
- Metakwalon
II. Pobudzające centralny układ nerwowy - Stymulanty
- Amfetamina i pochodne
- Kokaina
III. Halucynogeny
- LSD
- Meskalina
- Psylocybila
- Metamfetaminy (Extasy, MDA, DMT, STP)
IV.   Marihuana i pochodne
V.    PCP  (fencyklidyna)
VI.   Inhalanty
VII. Sterydy

Dla potrzeb tego opracowania przyjęto podział zaproponowany przez WHO, jest on, bowiem czytelny oraz przejrzysty i pozwala bez większych problemów dokonać prawidłowej klasyfikacji danego narkotyku.